Nghĩ mà trực cười

"Nghĩ mà trực cười, miền đì buôn mà họ bắt miền ở trù" Lão vừa đi vừa liên tục lẩm bà, lẩm bẩm trong miệng một cách nghiêm cẩn như ngẩm nghĩ một điều gì tâm đắc lắm. Rồi Lão mĩm cười một cách độ lượng khoan khoái, nụ cười viên mãn như của một vị chân tu đã hoát nhiên đại ngộ. Ngày nào cũng thế, trên vai chiếc đòn gánh với hai đầu hai chồng rổ cá nặng trĩu, đôi chân gầy guộc, đen bóng của Lão chạy thoăn thoắt trên đường làng. Thỉnh thoảng có người gọi mua, Lão lại dừng chân đặt gánh cá xuống để cho vài người dân quê chọn mua, có người trả giá rẻ quá, Lão lại lẩm bẩm "Người tra không có trét à!" Lão lại vội vã đặt đội quang gánh lên vai chạy tiếp kẻo sợ cá ươn và cho kịp buổi chợ. Lúc đã bán xong gánh cá Lão lại thong dong ngược trở về nhà và không quên lẩm bà lẩm bẩm trong miệng: "Nghĩ mà trực cười, miền đì buôn mà họ bắt miền ở trù" rồi Lão lại nở một nụ cười mãn nguyện, đại lượng, khoan dung như vị cao tăng đã đắc đạo. Một lần bọn tôi quá thắc mắc với câu lẩm bẩm của Lão, bèn mon men đến dò hỏi khi Lão ngồi nghỉ bên vệ đường. Hóa ra thế này: Thuở ấy còn chiến tranh, có một lần Lão đi bán cá, bị cảnh sát tình nghi lão giả danh bán cá để làm liên lạc cho cách mạng nên bắt Lão về đồn giam 3 ngày, sau khi xét hỏi thấy Lão chất phát, hồn nhiên vô tội như một vị thiên thần nên tha cho Lão về nhà. Trở về Lão tiếp tục đi buôn cá, nhưng Lão cứ thắc mắc mãi, không hiểu tại sao người ta bắt Lão để làm gì, và người ta hỏi Lão những câu mà Lão chưa từng nghe bao giờ và không thể hiểu được. Bởi vì suốt đời Lão, Lão đâu có biết thế nào là hoạt động, thế nào là cách mạng, thế nào là liên lạc, thế nào là tài liệu... Lão chỉ biết mua con cá người ta đánh bắt được từ biển khơi giá 9 đồng thì Lão phải bán 10 đồng thì Lão mới có củ khoai, củ sắn, có lon gạo để ăn, để nuôi vợ nuôi con. Vậy thôi, tối giản vậy thôi. Cho nên Lão nghĩ không ra việc cảnh sát bắt Lão 3 ngày để làm gì!!! Do đó Lão trực cười, có nghĩa là Lão nực cười cho cái chuyện vu vơ của cuộc đời, của mấy cha cảnh sát bỏ công theo dõi để bắt Lão mà giam 3 ngày; cho ăn cho uống, mà lại không sinh ra cái lợi cái lộc chi cả. Từ đó Lão thương hại cho con người, cho mấy cha cảnh sát kia tội nghiệp, u minh, đa nghi, đa hoặc, vô công, rỗi nghề... Bởi vì việc Lão đi buôn cá là đi buôn cá, buôn cá để kiếm chút sắn, chút khoai, hằng ngày Lão đi buôn là quá rõ ràng, dân cả mấy cái làng này ai mà chẳng biết Lão, là chuyện sờ sờ ra đó thế mà lại bắt Lão đi ở trù (tức là ở tù). Và sau khi không thể nghĩ ra được chuyện gì đã xảy ra, và tại sao lại xảy ra như thế Lão lại mĩm cười độ lượng, khoan dung, không oán trách giận hờn, không dính mắc chi với chuyện ở tù 3 ngày đó nữa, Lão lại lẩm bẩm: "Nghĩ mà trực cười, miền đì buôn mà họ bắt miền ở trù".